Publicatie: januari 2023, update: augustus 2023
In dit artikel gaan we in op welke eisen je moet stellen aan een reddingsvlot zodat je er wat aan hebt in een noodgeval. De oude ISO eisen waaraan vlotten moesten voldoen waren onder de maat. Naar aanleiding van een tragisch ongeluk zijn die eisen vernieuwd. Uit redelijk recente tests blijkt dat heel veel van de goedkope vlotten die worden aangeboden -maar wel aan de oude ISO eisen voldeden- niet veilig genoeg zijn. Daar kun je beter je leven en dat van jouw bemanning niet aan toevertrouwen. In de conclusie staat welke vlotten wél betrouwbaar zijn volgens de testen en ja, die kosten aanzienlijk meer dan het koopje uit de watersportwinkel. Daarna kijken we ook nog even hoe het met popcorn eten in een reddingsvlot zit.
Nodig of zelfs verplicht?
Af en toe kom je ze nog tegen: mensen die met hun boot de zee op gaan en vertrouwen op hun opgeblazen bijboot in geval van nood. De meeste deskundigen op dit gebied zullen dat -voorzichtig gezegd- niet zo verstandig vinden. Mocht je ‘deskundigentwijfel' hebben kijk dan eens naar wat live beelden van reddingsacties op Youtube. Dan wordt snel duidelijk dat dat rubber bootje de bemanning niet gaat redden in omstandigheden die ruiger zijn dan een vlakke zee met water van 25˚C.
Voorbeeld van gebruik van reddingsvlot in een noodsituatie.
Als je alleen op rivieren of kanalen komt zou een direct beschikbare bijboot een oplossing kunnen zijn. Op deze site gaan we ervan uit dat je op reizen ook in kustwateren of een zee-oversteek terecht kunt komen. Een reddingsvlot is dan een stuk van jouw levensverzekering en zoals alle verzekeringen kosten die geld. De uitrustingseisen van de vlagstaat gelden als je naar het buitenland gaat. In Nederland is een reddingsvlot niet wettelijk verplicht dus om die reden hoef je er niet een aan te schaffen. Er zijn verzekeraars die een reddingsvlot als uitrusting eisen als je gaat varen in zeegebieden. Het is echter, verplicht of niet, verstandig om wél een reddingsvlot aan te schaffen.
Aantal personen
Bij het maken van een reis zul je vaak met minder mensen onderweg zijn dan het maximum dat de boot officieel mag vervoeren. Een reddingsvlot met veel te weinig mensen er in -dus met overcapaciteit- kan tot instabiliteit van het vlot leiden. Dat geldt minder als je een heel goed gestabiliseerd reddingsvlot hebt. Dus met z’n tweeën in een goed gestabiliseerd vier persoons vlot kan prima. Het is dus verstandig om de capaciteit van het vlot niet te groot te kiezen. Nu is het kleinste vlot geschikt voor vier personen dus als dat het maximum van de reisbemanning is kun je het daarbij houden. Een gezin met drie kinderen kan ook wel in een vier persoons vlot omdat de capaciteitsberekening uit gaat van volwassenen (82,5 kg gemiddeld). De eerst volgende maat is geschikt voor zes (volwassen) personen. Bijkomend voordeel is dat een klein vlot ook makkelijker te hanteren is want lichter en kleiner van formaat.
Wat is een goed vlot?
Het Duitse blad Boote merkt op dat het kopen van een reddingsvlot altijd de vraag oproept of je niet bijna letterlijk een kat in de zak koopt: je kunt het vlot immers niet even open maken en testen. Daarom beginnen we bij de normen waaraan een vlot minimaal moet voldoen. Er zijn voor zover bekend geen vlotten voor vier personen verkrijgbaar die voldoen aan de professionele SOLAS normen. Maar voor boten onder de 24 meter, waarbij het vlot van minder dan zes meter hoog het water in gegooid wordt, zijn er de 'ISO 9650-1 2022’ normen. Die norm is vernieuwd in mei 2022 naar aanleiding van een ongeluk waarbij een vlot in een container niet opende en twee mensen verdronken. Als je een reddingsvlot te koop aangeboden krijgt met de normen ISO9650-1:2005 of ISO 9650-2:2005 dan zijn dat vlotten die gekeurd zijn volgens de oude (vervallen) norm.
Tests halen de spreekwoordelijke kat wél uit de zak. De meer recente tests maken duidelijk dat goedkope vlotten vaak marginaal aan de (oude) eisen voldoen. In een test van Yachting Monthly betreft dat de vlotten van Seago en Plastimo. Maar er zijn meer goedkope merken die marginaal voldoen blijkt uit de test van Boote: Arimar, AWN en Crewsaver (Survitec, Zodiac) Ga op ‘zeker’ door te kiezen voor merken die goed uit deze twee testen komen. Kijk ook kritisch naar de serviceorganisatie achter het betreffende merk. Fabrikanten die ook voor SOLAS schepen uitrusting maken en daarvoor een gecertificeerde serviceorganisatie hebben worden beter in de gaten gehouden om te borgen dat het vlot het in het noodgeval ook doet. Update: zie zijkolom of onderaan deze tekst (iPad)
Op welke punten onderscheiden de vlotten zich?
Ten eerste het aantal keren dat je aan het koord moet trekken om het vlot te activeren (alleen getest door Yachting Monthly). Dat moet in één keer lukken maar er het komt ook voor dat het pas bij de vijfde keer hard trekken lukt (Seago). De vraag is of dat vlot makkelijk door de test voor de aangepaste ISO norm 2022 zal komen.
Ten tweede is er de tijd die het kost om het vlot volledig te laten openen. (alleen getest door Yachting Monthly) Als je boot in brand staat en je moet bijna een minuut wachten (Seago) tot het vlot opgeblazen is dan duurt dat heel lang, té lang. Bij een goed vlot duurt dat tussen de 16 en 25 seconden (Viking).
Ten derde wil je wel makkelijk en snel in het vlot kunnen klimmen als je in het water ligt. Erin springen vanaf de boot is natuurlijk het beste maar dan moet er wel een ruime opening zijn die dat toestaat. Yachting Monthly heeft dit in rustig water getest en het aantal seconden gemeten. Bij een slecht vlot ben je per persoon meer dan een halve minuut bezig om aan boord te klimmen vanuit het water. In een goed vlot duurt dit 4 - 6 seconden (Ocean Safety/Sostechnic en Viking). In de test van Boote heeft men dit nog realistischer getest in een zwembad met golfgenerator tot 1,5 meter. Daarbij bleek dat boven een 0,5 meter golven men nauwelijks in de goedkope vlotten kon komen. Zelfs bij de goede vlotten kostte dat behoorlijk veel moeite. Voeg daarbij de stress factor van de werkelijkheid en het feit dat niet iedereen in jouw bemanning even fit zal zijn als deze testers. Dit is dus een belangrijk punt bij de koop.
Ten vierde wil je dat een reddingsvlot niet vol loopt bij het inklimmen of als je er in zit. Het vrijboord is dus belangrijk. Goedkope vlotten voldoen in de praktijk (test van Yachting Monthly) net aan de minimum norm van 25 cm terwijl goede vlotten 35 tot 40 cm vrijboord hebben. In de test van Boote wordt vastgesteld dat sommige goedkope vlotten dermate instabiel zijn dat ze overhellen bij het inklimmen waardoor er water in het vlot loopt. Het helpt ook als je de openingen van onderaf kunt dicht ritsen: bij onstuimig water kun je dan overspatten water buiten houden maar toch ruimte laten voor frisse lucht en uitkijk.
Moeilijker waarneembaar is de kwaliteit van de gebruikte materialen en fabricage. Bij goedkope vlotten komt het meer voor dat voor goedkope oplossingen wordt gekozen.
Soort, type en wat zit er in?
Er bestaat een type I en een type II vlot: type I is voor Offshore gebruik en type II voor Coastal gebruik. Het is verstandig voor type I te kiezen omdat dit type geschikt is voor alle weersomstandigheden op open zee. Type I heeft standaard een ISO 2 overlevingspakket voor minder dan 24 uur (als je niet te ver uit de kust in het bereik van reddingsboten blijft) aan boord. Je kunt voor een aanvullend ISO 1 overlevingspakket kiezen dat geschikt is om meerdere dagen te wachten op redding: dat is dus meer geschikt als je meerdaagse oversteken gaat maken. Dat aanvullende pakket zit soms in een aparte ‘grab bag’, je kunt er dus ook voor kiezen die zelf samen te stellen.
Het vlot moet in onze regio inzetbaar zijn in een temperatuurbereik tussen -15 en +65 graden. Er bestaan ook vlotten die geen geïsoleerde bodem hebben en dus ongeschikt zijn voor gebruik in koud water (onderkoeling-risico). Maar de belangrijkste eis die je waarschijnlijk moet stellen, en die staat niet in de ISO normen, is dat het vlot zelfoprichtend moet zijn. Reddingsvlotten openen niet altijd met de bodem onder. In de testen lukt het wel om de vlotten snel om te draaien (zie ook de onderstaande video) maar probeer dit eens met kleding en een reddingsvest aan bij behoorlijke zeegang terwijl je niet de tijd hebt om te kijken waar de handgreep of lijn zit. Dat wordt dus enorm lastig en dan hebben we het nog niet over hoe je dat doet als het buiten donker is. Als je de eis van zelfrichtend zijn toevoegt aan je lijstje wordt de keus van merk en type al erg klein.
Container of tas
Er moet ook een keuze gemaakt worden of het vlot in een container of een tas moet zitten. Geadviseerd wordt om een maximale reactietijd van 60 seconden (van overboord werpen tot van boord kunnen gaan) aan te houden: m.n. bij brand kan het heel snel gaan. Het vlot moet dus in ieder geval onder handbereik, niet boven de macht van één persoon en nabij het water opgeborgen worden. Zowel container als tas wegen al gauw 30 tot 40 kilo voor een vier persoons vlot. Het vlot moet dus op een plek zitten waar het met slepen makkelijk in het water te krijgen is. Je ziet die containers wel eens op het dak van het stuurhuis liggen; ziet er erg stoer uit maar zie er maar eens snel bij te komen en het vervolgens alleen in het water te krijgen. Een container heeft juist het voordeel dat je hem op een plek kunt monteren die vlak bij het water is, in een frame. Een extra voordeel is dat je een Hamar ontsluiting kunt toepassen die er voor zorgt dat het vlot automatisch geactiveerd wordt als het schip zo snel zinkt dat je niet eens tijd hebt om het vlot handmatig te activeren, bijvoorbeeld bij kapseizen. Precies op dit punt ging het echter mis in het genoemde ongeval: de Hamar ontsluiting deed het wel maar het vlot activeerde niet en bleef dus met boot en al op de bodem van de zee liggen waardoor twee opvarenden verdronken. Bij het onderzoek naar het ongeval bleek dat er geen eisen op dit punt in de oude ISO normen opgenomen waren. Nu dus wel (als het kalf verdronken is enz.). Als je dus kiest voor een rek met automatische activering koop dan een vlot dat is goedgekeurd volgens de nieuwe 2022 normen. Opvallend is dat fabrikanten en verkopers hun websites nog niet altijd hebben bijgewerkt op dit punt. Bij oudere vlotten van gerenommeerde fabrikanten (zie testen) zullen dit soort ongevallen zich, mits vakkundig onderhouden en juist gebruikt, waarschijnlijk niet voordoen omdat die fabrikanten zelf hun kwaliteitsborging goed op orde hebben.
Containers hebben ook nadelen. Loop eens door een haven en kijk naar vlotten in containers: je ziet binnen korte tijd de meest fantastische oplossingen om het vlot vast te snoeren en te vergrendelen zodat het niet gestolen kan worden of per ongeluk in het water kan vallen bij ruwe zee. Nu is het de vraag of je tijdens het varen in een noodgeval het zaakje snel in het water kunt krijgen: er is toch gauw een halve minuut nodig om het vlot op te blazen. Hoe dan ook: een slot aanbrengen is begrijpelijk maar maak het makkelijk te verwijderen en doe het dan ook. Een nadeel kan ook zijn dat de container niet helemaal waterdicht is door beschadiging; al was het maar dat iemand denkt dat je er op kunt gaan zitten waardoor de verzegeling beschadigd.
Het voordeel van een tas is dat die wat compacter is en makkelijk op te bergen op een droge plek. Sommige boten hebben er een speciaal vak voor onder een bank op het achterdek of in een bakskist. Je kunt het vlot vanuit zo’n plek meestal makkelijk naar het water slepen. Let er wel op dat die bergplaats kan luchten anders ontstaat er schimmel in je vlot. Zo’n bakskist of bank is meestal goed met een slot af te sluiten, maar ook dat slot dus even open maken voor vertrek. Nadeel van de tas is dat er geen automatische activering bij mogelijk is.
Nog twee tips: als je het vlot in een noodgeval in het water gooit beleg dan eerst de activeringslijn op een kikker: je zal niet de eerste zijn die in de stress van het moment een vlot met lijn en al in het water gooit waarna er niets gebeurt. Vergeet ook niet de lijn door te snijden als je in het vlot zit, voordat de boot zinkt.
Er zijn weinig recente vergelijkende testen van ISO reddingsvlotten. De meeste testen zijn oud. De Yachting Monthly en Boote testen zijn de meest recente waarin een redelijke doorsnede van de markt bekeken is: van erg goedkoop tot superduur. De modellen zijn vaak nog verkrijgbaar, soms in iets aangepaste vorm.
Conclusie
Het beeld uit de testen is dat je vooral geen goedkope 'kat in de zak' moet kopen. In een noodgeval komt het er op aan dat je binnen een minuut je boot moet kunnen verlaten. Tel even de tijd op om het vlot in het water te gooien, om het vlot te activeren en de tijd om er uit het water in te klimmen. Zelfs met de beste vlotten uit de tests wordt dat een race tegen de klok. Daarbij komt dat je in zo’n situatie geen extra tijd en kracht wil verliezen door een omgekeerd vlot te proberen rechtop te krijgen. En je wil dat een vlot niet vol loopt door overslaand water. Dé beste keuze qua prestaties/veiligheid en prijs in deze testen is een vlot van Ocean Safety of Viking. Alleen Viking biedt als kleinste model een 4 persoons vlot aan in een zelfrichtende variant: de rescue Pro. Ocean Safety heeft ook zelfrichtende vlotten maar het kleinste model is dan een zes persoons SOLAS versie (dit model is niet onderzocht in genoemde testen). SOLAS eisen zijn zwaarder dan de ISO normen. Een container met daarin het vlot moet b.v. van veel grotere hoogte in het water kunnen vallen waardoor de uitvoering relatief zwaar is, 105 kilo.
In de video (Engels) besluit de crew van zeiljacht UMA de Viking Rescue Pro te gaan kopen onder het motto “money in your bank account does not make your boat float”. Voor de duidelijkheid: ze varen de hele wereld over en zijn toevallig bij het maken van deze video in Nederland én ze zijn niet gesponsord door Viking. In de video laten ze ook zien hoe hun oude Viking vlot (een ander type) werkt en wat er allemaal in zit. Er zit een popcorn-moment in....af en toe mag er bij een serieus onderwerp ook wel wat te lachen zijn. Viking is o.a. verkrijgbaar in de webshop van SVB of bij de fabrikant zelf. Ocean Safety zelfrichtend SOLAS is o.a. bij deze vakwinkel verkrijgbaar.
Video van uitproberen van een oud reddingsvlot en aanschaf van een nieuwe......inclusief popcorn 😊.
Tot slot:
Bij een reddingsvlot horen grab-bags met daarin alle spullen die je vlug mee wil nemen.
Bij koud water hoort een ‘plonspak’ tot de uitrusting anders ga je snel dood aan onderkoeling (zie ook de video aan het begin van dit artikel).
Hoe gebruik je de veiligheidsuitrusting is een onderwerp waarover je kunt lezen maar je kunt ook een cursus volgen.
Al deze onderwerpen worden binnenkort in aparte artikelen behandeld op de site.