Gepubliceerd: februari 2024
Noodvuurwerk is vaak deel van de uitrusting van zeegaande boten. Om de paar jaar verloopt de bruikbaarheid ervan en moet je maar zien hoe je het oude spul kwijt raakt en weer voor een behoorlijk bedrag nieuw kopen. Steeds vaker wordt de vraag gesteld of het nog wel van deze tijd is om noodvuurwerk te kopen. Is het eigenlijk verplicht of nodig om het aan te schaffen?
Eind 2022 werd de vaarwereld opgeschrikt door een dodelijk ongeval met ontploffend noodvuurwerk; bij het afsteken verwondde het een zeiler zo ernstig dat die overleed. Dit is een extreem incident maar vaker wordt melding gemaakt van brandwonden aan handen of oogbeschadigingen. Maar los van het feit dat afsteken van noodvuurwerk gevaarlijk kan zijn is het wél heel zichtbaar. Wat is wijsheid?
Wat is verplicht?
Voor pleziervaart is noodvuurwerk in Nederland geen wettelijk verplichte uitrusting. Soms verplichten organisatoren van zeilraces of rally’s dit of de verzekeraar. Als je een zeebrief hebt val je onder het Nederlands recht als het op de uitrusting van de boot aan komt, ook in het buitenland.
In het buitenland is noodvuurwerk vaak wél verplicht en ‘gelukkig' varieert de samenstelling en hoeveelheid per land dus als je daaraan wil voldoen dan moet je die eisen allemaal bij elkaar optellen of in ieder geval op het te bezoeken land afstemmen. Je kunt die verplichtingen negeren als je een Nederlandse zeebrief hebt maar anders val je automatisch onder de regelingen van het betreffende land. Soms doen handhavers daar ook echt moeilijk over. In Duitsland heb je dan ook nog eens formeel een diploma nodig om noodvuurwerk te bezitten.
Wat is nodig?
Ten eerste: in een reddingsvlot met een ISO-overlevingspakket zitten in ieder geval 3 rode handstaken en twee rode parachute signalen. Die heb je in het vlot dus in ieder geval beschikbaar.
Ten tweede: je zou in de standaard (veiligheids-)uitrusting voor zee een vaste marifoon, een handheld marifoon, een EPIRB, AIS en AIS-MOB moeten hebben. Daarnaast hebben we meestal wel één of meer smartphones aan boord met daarop b.v. de KNRM-App en een satellietalarm b.v. de Garmin In Reach of een satelliettelefoon. Zat spullen dus om, ook als de boordelektriciteit of de GSM verbinding weg valt, toch alarm te kunnen slaan. Daarmee is noodvuurwerk gericht op lange afstand alarmering (parachute signalen met een 30 mijl bereik) eigenlijk overbodig geworden. Dat die parachutes dan toch aan boord van een reddingsvlot zitten is begrijpelijk: het kan in een extreem geval zo zijn dat je alles wat hiervoor genoemd is kwijt bent en dan is dat je laatste redmiddel.
Redders die dichtbij zijn een positiesignaal geven is echter een ander ding. Vind overdag maar eens tussen 50 andere boten op het IJsselmeer die ene waar het medisch noodgeval aan boord is. AIS is heel nauwkeurig maar het is ook wel behulpzaam als je positie in dat geval zichtbaar gemarkeerd wordt d.m.v. oranje rook. Noodzakelijk: nee, handig: ja.
De zelfde afweging kun je maken als je overdag op een ruwe zee uit het zicht ‘verdwijnt’ voor een reddingsboot of een helicopter. (MOB-)AIS maakt duidelijk waar je zit maar wat rook kan het proces om je te vinden versnellen. In een reddingsvlot zit geen rookvuurwerk omdat het vlot zelf een oranje of fel gele signaalkleur heeft en daardoor overdag makkelijk zichtbaar is van dichtbij. Als het donker is kan een LED flare of een rode handstake deze functie vervullen. Een goede LED-flare (zie hiernaast of iPad hieronder) houdt het veel langer (uren) vol dan die vuurwerk handstaken. Aan boord van een reddingsvlot zit standaard geen LED-flare dus daarom zitten er standaard 3 tot 6 rode handstaken in het eerder genoemde ISO pakket.
Soms zie je ook nog witte handstaken in een pakket zitten: die zijn om bij te lichten in het donker of in het donker te waarschuwen voor een aanvaring. Ze zijn, voor zover bekend, in geen enkel land in de Europa verplicht en een goede watervaste zaklantaarn kan het zelfde en beter. Overbodig dus.
Samengevat: er van uit gaand dat je de genoemde standaard middellen aan boord hebt voor lange afstand alarmering en een reddingsvlot met een ISO pakket, kan het voor overdag behulpzaam zijn om een paar oranje rookstaken te hebben. In de nacht zijn voor het zelfde doel een goed rood LED SOS-signaal of een aantal rode handstaken handig. Al het andere vuurwerk is dan overbodig tenzij je verplicht bent om dat aan boord te hebben. In ieder geval is het voor alle schepen op zee verplicht om een SOLAS-instructiekaart met daarop het voorgeschreven gebruik van de verschillende noodsignalen, onder handbereik te hebben.
Voorzorg: berg noodvuurwerk op in een waterdichte box en doe daar ook een paar dikke handschoenen en een vuurwerkbril in. Gebruik geen vuurwerk waarvan de datum verlopen is omdat het instabiel kan worden. Koop alleen nieuw vuurwerk bij een zaak die ook je oude vuurwerk in neemt.