Reisboot
met eigen boot waterwegen verkennen 

Navigatieapparatuur kiezen.

Wat is nodig?

Als je in de auto stapt weet je de weg of je zet de Navigatie aan voor de route. Er zijn ook mensen die nog steeds een wegenkaart pakken of het stratenboek.  Bij het varen gebruikt men traditioneel papieren kaarten maar die zijn vrijwel overal verdrongen door de digitale versie. Net als in de auto zijn er echter mensen die vasthouden aan papier en omdat het lekker goedkoop is zelfs de oude wegenkaart mee nemen aan boord van een boot om te navigeren: de rivieren staan er immers ook op. Tja.....

Navigeren op water is zoveel meer dan 'de weg vinden’ van A naar B. Het is ook naar (on-)diepten kijken, brughoogten, betonning, vaarregels, stroming, getijden, weer, en niet onbelangrijk, wat andere vaartuigen doen.

Het leven van de schipper wordt een stuk makkelijker door moderne apparatuur. Onderschat de complexiteit van die apparatuur niet want het is echt een stuk 'uitdagender' dan de Navigatie in de auto aan zetten. Wat is nut en noodzaak van die apparatuur?  

De apparatuur die we hier bespreken werkt bijna allemaal samen in een computernetwerk zodat data van alle apparaten (dieptemeter, kompas, weer, GPS locatie) overal gebruikt kan worden. Het universele netwerkprotocol dat hiervoor gebruikt wordt is NMEA 2000 (N2K). Als je naar apparatuur kijkt moet het dus in ieder geval NMEA 2000 compatibel zijn, dan maakt het merk niet uit. Er wordt ook nog wel gebruik gemaakt van het oude NMEA 1836 protocol, bijvoorbeeld op oudere boten, maar probeer dat te vermijden. 

Er is ook apparatuur die via een ethernet netwerk met elkaar communiceert. Dat heeft te maken met de snelheid van de data overdracht en je komt het tegen bij radar, sonar en verbindingen tussen meerdere plotters. In tegenstelling tot NMEA 2000 zijn die ethernet netwerken niet universeel: een radar werkt dus alleen op de plotter van dat radarmerk. 

Welke apparatuur is nodig voor het maken van langere reizen? 

  • Radar: Zien: werkt d.m.v. radiostralen; welke andere vaartuigen komen op je af, waar ligt de betonning, waar is de haveningang of de ingang van de sluis, een regenbui aan zien komen. Verder
  • (Actieve) radarreflector: Gezien worden (wordt bij veiligheidsapparatuur behandeld). Maar een actieve radarreflector geeft ook alarm wanneer een andere radar gedetecteerd wordt. 
  • AIS: Zien en gezien worden. Systeem zendt en ontvangt informatie over plaats en koers van grote schepen en een beperkte groep kleine schepen. AIS is minder nauwkeurig in het bepalen van de positie van andere schepen maar geeft meer informatie over die schepen dan de radar. Verkeersposten op de wal gebruiken AIS om het scheepsverkeer te regelen. Noodapparatuur wordt ook uitgerust met AIS (kijk ook bij EPIRB en MOB veiligheidsuitrusting) en zelfs boeien of virtuele boeien. Veel kleinere schepen hebben geen AIS zender en zijn dus alleen met radar of het blote oog zichtbaar. AIS is alleen al om die reden dus geen vervanger van de radar maar wél een hele goede aanvulling. Verder.
  • Plotter (ook wel Multi Functionele Display, MFD, genoemd): een computer met beeldscherm waarop alle informatie samen komt en waarvandaan je veel zaken kunt bedienen. De waterkaart staat er op en je kunt zien waar je bent en als je een route ingepland hebt, hoe ver je bent, hoeveel bereik je nog hebt met de brandstof. Maar je kunt ook zien waar de andere schepen zijn: radar en AIS worden er op zichtbaar gemaakt en, niet onbelangrijk, hoe diep het onder de kiel is. De plotter is dus meer dan een kaartscherm: alle navigatie informatie komt er samen zoals windrichting en sterkte. Zelfs je stereo installatie of de elektrische boord installatie kun je ermee bedienen.  Sommigen gebruiken ook een lap-top of een iPad met GPS en een speciaal programma er op maar de functies daarvan zijn vaak beperkter en je kunt in ieder geval geen radarbeeld zichtbaar maken zonder plotter.
  • Auto Pilot: als je een route hebt uitgezet kun je volstaan met gas geven of het zeil hijsen en goed uitkijken: de Auto Pilot zorgt dan dat je de route af vaart. Alleen gebruiken in breder vaarwater en als het niet te druk is met andere vaartuigen. Ook zonder route heel fijn om te gebruiken om 'hands free' op koers te blijven.
  • Sensoren: kompas, dieptemeter, GPS, snelheidsmeter enz. 
  • Weerstation: actuele windrichting en sterkte, temperatuur, luchtdruk 
  • Marifoon: communiceren met andere schippers, brugwachters, sluismeesters, verkeersposten en alarmeren in noodgevallen (GMDSS). 
  • iPad: klinkt misschien raar om die hier te noemen maar de iPad kan als tweede scherm en afstandsbediening van je plotter functioneren. Je kunt er ook thuis  routes op plannen en die aan boord overzetten naar de plotter. iPads kunnen ook veel waterkaarten  'aan boord' hebben die over internet aan vullen met de laatste wijzigingen. Veel navigatiegidsen, weervoorspellingsprogramma’s haveninformatie en tripplanners werken ook op de iPad. Mocht alle navigatieapparatuur aan boord uitvallen dan heb je altijd een zelfstandig functionerend apparaat om de weg naar een veilige haven te vinden (zo lang de batterij niet leeg is). Ook een goede back-up dus.      

 Volgorde van de selectie!

Als je besluit ooit een radar aan te schaffen begin dan het hele keuze proces van navigatieapparatuur met het uitzoeken van de juiste radar-plotter combinatie. Of je die radar al gelijk koopt is niet zo belangrijk. Maar radar en plotter communiceren niet over NMEA 2000 maar met een eigen protocol van de betreffende fabrikant. Als je dus eerst een plotter koopt van merk X en later daar een radar bij wil hebben dan zit je vast aan merk X en merk X zou zo maar eens een matige radar kunnen hebben. 

Ook sonarapparatuur werkt met een merk eigen protocol maar de rest van de apparatuur kun je vaak van alle merken door elkaar kopen zolang het maar NMEA2000 compatibel is. Let er op dat sommige functies niet altijd door alle merken apparatuur ondersteund worden.

Even praktisch: Net als bij een computersysteem is het een zeker risico om een installatie te kiezen die door verschillende fabrikanten en/of leveranciers geleverd wordt. Als er problemen ontstaan tussen componenten, en kijk daar niet van op in het nautische wereldje, dan gaat iedereen naar elkaar wijzen en blijf jij met het probleem zitten. Let hier vooral op bij Auto Pilot systemen die met elektronische stuurinformatie van een motorfabrikant moeten kunnen communiceren. dat zijn twee verschillende protocollen die met elkaar moeten kunnen communiceren.  

In afwachting van meer eigen artikelen verwijzen we je naar het uitstekende en recente boekje Electronic Navigation Systems (PDF) in onze bibliotheek: klik hier.

 Ondersteuning gewenst?